Ojciec druku Johannes Gutenberg w najśmielszych marzeniach nie mógł przewidzieć, do jakiego stopnia rozwinie się jego wynalazek. Sześć wieków później mamy rewolucyjną technologię druku 3D pozwalającą tworzyć bryły przestrzenne o bardzo skomplikowanych kształtach. Ktoś powie, że sześć wieków to dużo, jednak pamiętajmy, że Gutenberg żył w czasach, w których nie odkryto jeszcze prądu. Dziś chcemy się przyjrzeć temu, jak daleko rozwinął się druk w kwestii używanych w poligrafii podłoży.
Na czym można drukować? Generalnie w każdej technice druku używa się innego przekroju podłoży, a główne to: papier, tektura, folia, tkaniny i tworzywa sztuczne. Jeśli mamy nadzieję uzyskać idealną jakość druku, musimy wybrać nośnik, który najlepiej sprawdzi się w naszym projekcie, a być może uczyni go nawet ciekawszym.
Papiery, kartony i tektury
Najbardziej pospolitymi nośnikami druku są papiery, kartony oraz tektury, aczkolwiek same w sobie stanowią one tematy „rzeka”. Już sam papier poligraficzny dzieli się na wiele rodzajów, wśród których podstawowe to:
- wykorzystywany do druku gazet, broszur i książek papier offsetowy,
- idealnie gładki, połyskujący lub matowy papier powlekany,
- doskonały do druku ulotek, plakatów i wizytówek papier kredowy (rodzaj papieru powlekanego),
- złożony z dwóch warstw, w tym jednej pokrytej klejem papier samoprzylepny,
- umożliwiający obustronny zadruk papier samokopiujący.
Pomiędzy papierem, kartonem, a tekturą różnica to gramatura (masa) danego nośnika. Za papier uznawane są materiały o masie od 29 do 160g liczonych na m2. Dla kartonów przedział wynosi od 160 do 315g. Wybiera się je jako podłoże drukowe m.in. do produkcji okładek książek, katalogów oraz opakowań towarowych. Najczęściej w druku używa się kartonów powlekanych z białym lub kremowym spodem oraz kartonów makulaturowych.
Natomiast za tekturę uważa się nośnik powyżej 315g. Jest ona najsztywniejszym z trzech opisywanych podłoży, dlatego chętnie sięgają po nią producenci opakowań. Tekturę dzielimy na litą oraz falistą. Druga opcja jest znacznie ciekawsza w kontekście nośników druku.
Sprawiająca problem tektura falista
Do niedawna druk na podłożach o nierównej strukturze przysparzał sporo problemów. Do takich nośników druku należy tektura falista, powszechnie używana do produkcji opakowań i materiałów POS. Realizacja projektów druku na tej tekturze bywa pracochłonna i kosztowna, dlatego szczególnie dla małych nakładów zwyczajnie nieopłacalna. Tymczasem atrakcyjność opakowania ma spore znaczenie dla marketingu produktu, co przyczyniło się do rozwoju technologii druku na tego typu podłożach. Między innymi popularna marka FujiFilm Sericol opracowała system do druku na tekturze falistej. – „Wprowadziliśmy do oferty innowację w postaci cyfrowego druku atramentowego, który wspiera produkcję opakowań i stojaków wystawowych z tektury falistej. Jest to modułowy system drukujący, umożliwiający szybką i opłacalną realizację zarówno dużych, jak i małych nakładów druku. Innowacją w tym wypadku jest też przystosowanie farb UV do druku na materiałach o nierównej strukturze. Użycie naszych farb gwarantuje m.in. natychmiastowe utwardzenie wydruku, doskonałe pokrycie oraz wierną reprodukcję kolorów”.
Tkaniny
Niemałe znaczenie dla uniwersalności druku ma możliwość przenoszenia grafiki na różne tekstylia – od bawełny, po materiały mieszane, aż do różnych podłoży syntetycznych. Druk na tkaninach ma daleko sięgającą historię, ponieważ zdobiono je już w czasach starożytności, a około XVIII wieku zaczęto używać do tego szablonów. Obecnie sitodruk to nadal najpowszechniejsza metoda zadruku tkanin, chociaż coraz większe znaczenie ma w tym temacie także druk cyfrowy. Obu technik używa się do realizacji projektów związanych z produkcją materiałów czy też gotowych elementów odzieży, ale także tkanin dekoracyjnych, flag i bannerów reklamowych.
Tworzywa sztuczne i folie
Kolejną wartą szerszej uwagi grupą podłoży drukowych są tworzywa sztuczne i wykonywane z tworzyw lub metali folie. Są one cennym podłożem szczególnie dla druku wielkoformatowego, ale też dla mnie okazałych projektów graficznych.
Wśród folii największą popularnością cieszy się folia monomeryczna mająca zastosowanie przy zadruku płaskich, gładkich powierzchni. Występuje w wersji białej i przeźroczystej, matowej oraz błyszczącej. Innym popularnym rodzajem folii jest bardziej wytrzymała i elastyczna folia polimerowa. Często używa się jej do wykonania szyldów reklamowych, także tych z niewielkimi przetłoczeniami. I ostatni zasługujący choćby na wzmiankę rodzaj folii to używana do zadruku powierzchni płaskich, głównie oklein samochodowych folia wylewana. Mocną stroną tej folii jest możliwość użycia jej do wykonania grafiki na powierzchniach mocno pofałdowanych, profilowanych i przetłoczonych.
Z kolei tworzywa sztuczne zajmują coraz wyższą pozycję na liście popularnych nośników druku. Praktycznie zrewolucjonizowały druk reklamowy, m.in. dlatego, że świetnie zdają egzamin jako forma reklamy zewnętrznej. Ich zaletą jest duża trwałość, natomiast wiele z nich do niedawna klasyfikowano jako materiały trudne do zadruku. Uległo to zmianie m.in. dzięki rozpowszechnieniu druku UV. Najpopularniejsze tworzywa używane w formie podłoża to: polipropylen (PP), polietylen (PE), polichlorek winylu (PCW) oraz tzw. pleksa (PMMA).
Inne nośniki druku
Na sztucznych tworzywach i foliach temat nośników druku się jednak nie kończy. Inne, niż opisane powyżej, to drewno, skóra, szkło, ceramika i metal. Dodatkowo zadrukować można zarówno powierzchnię płaską (arkusz lub rolkę), jak i przedmiot przestrzenny. Możliwości te pozwalają na realizację różnorodnych, kreatywnych projektów związanych z drukiem.
