Przymusowe odebranie praw do nieruchomości to niejednokrotnie dla osób nim dotkniętych prawdziwy dramat. Czy można odwołać się od decyzji lokalizacyjnej? Przeczytaj dzisiejszy artykuł i dowiedz się, jak walczyć o swoje prawa w przypadku zagrożenia wywłaszczeniem.
Czym jest wywłaszczenie?
Wywłaszczeniem nazywane jest przymusowe pozbawienie praw do nieruchomości. Polskie prawo dopuszcza je wyłącznie w celu realizacji inwestycji celu publicznego. W przeciwieństwie do konfiskaty lub przeprowadzanej za czasów PRL nacjonalizacji wywłaszczenie wiąże się zawsze z przyznaniem odszkodowania, które na mocy Konstytucji RP powinno być słuszne.
Wywłaszczona nieruchomość przechodzi na własność Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego – nie ma możliwości odebrania gruntów na rzecz prywatnego inwestora (np. dewelopera).
Odwołanie od decyzji o wywłaszczeniu
Osoba, która otrzymała decyzję o wywłaszczeniu ma prawo odwołać się od niej do organu wyższej instancji w terminie 14 dni od dnia poinformowania o jej wydaniu. Czy takie odwołanie może zakończyć się uchyleniem decyzji? Jest to wątpliwe. Odwołanie zostanie rozpatrzone pozytywnie tylko w przypadku poważnego naruszenia prawa. O ile takie sytuacje jeszcze 2 dekady temu się zdarzały (wynikało to głównie z braku doświadczenia organów), to obecnie są sporadyczne. Inwestycje celu publicznego przygotowuje się przez wiele lat i wymagają one szeregu uzgodnień, dlatego ryzyko poważnego naruszenia przepisów jest w ich przypadku minimalne.
Trzeba też wiedzieć, że w razie niezgody na wywłaszczenie, organ ma prawo wymóc wydanie i opuszczenie nieruchomości w drodze egzekucji administracyjnej, tj. w asyście policji, która może wówczas użyć przymusu bezpośredniego.
Odwołanie od decyzji ustalającej wysokość odszkodowania
W przypadku wywłaszczeń strona powinna dążyć do ustalenia słusznego odszkodowania, które nigdy nie może być niższe niż realna wartość mienia. Trzeba bowiem wiedzieć, że o ile w przypadku decyzji lokalizacyjnych naruszenie przepisów zdarza się wyjątkowo, o tyle wyceny rzeczoznawców majątkowych często bywają zaniżone, w efekcie osoba wywłaszczana otrzymuje mniejsze odszkodowanie niż powinna. Przyczyn takiej sytuacji jest wiele, ale głównym „winowajcą” jest kryterium wyboru specjalisty – jak najniższa cena ofertowa. Specjalista pracujący pod presją czasu ma w przypadku większych inwestycji za zadanie przygotowanie wielu operatów, przez co działa w pośpiechu, a jego szacunki bywają niedokładne.
Jeżeli istnieją podejrzenia, że decyzja o odszkodowaniu narusza prawo i w efekcie jego wysokość została zaniżona, stronie przysługuje odwołanie. Składa się je za pośrednictwem organu, który wydał decyzję do organu II instancji w terminie 14 dni od dnia powiadomienia o decyzji. Kluczowe jest przy tym zbadanie zasadności takiej drogi postępowania, w czym pomoże konsultacja z prawnikiem, specjalistą od kwestii wywłaszczeniowych. Ekspert będzie wsparciem także po wyczerpaniu środków odwoławczych. Istnieje możliwość zaskarżenia wadliwej decyzji do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a w ostateczności – strona ma prawo skarżyć kasacyjnie do Naczelnego Sadu Administracyjnego.