Odpowiedź na tytułowe pytanie nie jest jednoznaczna, ponieważ tempery i akryle są farbami stosunkowo łatwymi w stosowaniu. Opanowanie podstaw techniki pracy z oboma rodzajami farb jest znacznie łatwiejsze niż w przypadku farb olejnych czy akwarelowych. Jednocześnie akryle i tempery posiadają właściwości, które można uznać za sprzyjające początkującym użytkownikom. W tekście omawiamy oba typy farb. Zwracamy uwagę na ich cechy szczególne, które są dobrą wskazówką przy dokonywaniu indywidualnych wyborów.
Opisując tempery i farby akrylowe, uwzględniliśmy przede wszystkim na siłę krycia, czas schnięcia, skład i techniki malowania. Wymieniamy podłoża, na których można daną farbę stosować. Zwracamy też uwagę na ewentualne reakcje alergiczne, które może wywołać farba. Ta ostatnia cecha ma szczególne znaczenie, gdy użytkownikami farb są dzieci.
Tempery – najstarsze farby w dziejach malarstwa
Tempera powstaje z połączenia fazy tłustej, fazy wodnej, emulgatora i barwnika. Do przygotowania klasycznej tempery jajowej będziemy potrzebowali jaja kurzego, terpentyny, oleju i barwnika. Równie dobrze można też zastosować inne spoiwo i tworzyć tempery gumowe, kazeinowe czy żywiczne. Zależnie od użytego spoiwa efekt malowania temperami może zbliżać się do malarstwa olejnego lub do akwareli. Samodzielne przygotowanie farb jest stosunkowo proste i po dziś dzień stosowane przez niektórych artystów. Oczywiście o wiele wygodniej jest zaopatrzyć się w profesjonalne tempery. Markowe produkty gwarantują trwałość gotowych obrazów i powtarzalność efektów barwnych.
Tempery są tak stare, jak sztuka malarska. Najbardziej spektakularny rozwój malarstwa temperowego miał miejsce w wiekach średnich. W tamtym okresie udoskonalono malarstwo na desce, w tym szczególnie malarstwo ikon. Drewno jest klasycznym podobraziem, jednak w praktyce można stosować tempery na każdy rodzaj materiału, w tym także płótno, papier i tynk.
Tempery charakteryzują się dość krótkim czasem schnięcia. Można go wydłużyć poprzez dodanie do farby niewielkiej ilości gliceryny lub cukru. W trakcie malowania tempery można rozcieńczać wodą. Należy pamiętać, że farba rozjaśnia się po wyschnięciu. Potem nie zachodzą już żadne zmiany: tempery zachowują pierwotne tony kolorów nawet kilkaset lat od namalowania obrazu. Nie tracą też elastyczności, dzięki czemu są odporne na spękania. Jeżeli chcemy zabezpieczyć tempery przed działaniem czynników zewnętrznych, to powinniśmy przeprowadzić werniksowanie powierzchni obrazu.
Tempery pozwalają na malowanie w technice kryjącej i laserunkowej. Natomiast nie są dobrym wyborem przy malowaniu w technice impastu: grubo nałożona farba może pękać i łuszczyć się w czasie wysychania. Nie zaleca się też stosowania temper w technice alla prima: przed przystąpieniem do właściwej części procesu malarskiego warto wykonać podmalówkę. Najlepsze efekty daje nakładanie tempery w wielu cienkich warstwach.
Podsumowując, warto podkreślić, że tempery są farbami bardzo uniwersalnymi, którymi można malować w wielu technikach i na bardzo różnych podłożach. Pozwalają na malowanie precyzyjnych kresek i bardzo drobnych detali. Jednocześnie wymagają dużej dokładności i doskonałego warsztatu. Ze względu na relatywnie krótki czas otwarcia znacznie skraca się czas pracy nad świeżo nałożoną warstwą farby. Niektórzy użytkownicy uznają tę właściwość za wadę temper.
Farby akrylowe są uniwersalne i trwałe
Do największych zalet, które wyróżniają farby akrylowe, zalicza się szybkie schnięcie, możliwość prowadzenia precyzyjnej kreski oraz trwałość. Akryle można je rozcieńczać wodą lub stosować w konsystencji dostarczanej przez producenta. Są bardzo wydajne, pod warunkiem, że używamy farb dobrej jakości. Przykładem mogą być produkowane przez firmę Renesans farby akrylowe, zawierające bardzo dużą ilość pigmentu, gęste, a w efekcie doskonale nadające się nawet do silnego rozcieńczania.
Niektórzy użytkownicy uważają, że pewną wadą akryli jest nienaturalność barw (dla wielu kolorów brakuje odniesień w przyrodzie). To kwestia subiektywnej oceny. Natomiast faktem jest, że farby akrylowe oferują wielkie bogactwo kolorów i bardzo dużą intensywność pigmentów. Nierozcieńczona farba akrylowa ma tak dużą siłę krycia, że możemy bez problemu stosować jasne kolory bezpośrednio na ciemne, bez obawy o „przebijanie” podkładu.
Akryle są całkowicie bezwonne, co umożliwia pracę nawet w bardzo małych pomieszczeniach. Jedynym przeciwwskazaniem może być uczulenie na akryl. Aby przekonać się, czy dana osoba może bezpiecznie stosować farby akrylowe, wystarczy przeprowadzić prosty test: robimy małą plamkę z farby na dłoni i obserwujemy przez kilkadziesiąt minut. Znakiem alergii będzie zaczerwienienie naskórka wokół plamki farby akrylowej.
Akryl można stosować na każdym rodzaju materiału, nie wyłączając plastiku, szkła i ceramiki, a także metali i betonu. Akryle mają doskonałą przyczepność nawet do bardzo gładkich powierzchni. Szybkie schnięcie i trwałość farb akrylowych przekłada się też na dość trudne usuwanie zabrudzeń. Po wyschnięciu akryl nie daje się zmyć wodą ani popularnymi rozpuszczalnikami. Jeżeli farba wylała się grubszą warstwą, to wielu przypadkach łatwiej będzie usunąć ją przez rozkruszenie, gdy całkowicie wyschnie.
Zbierając wszystko to, co zostało napisane, łatwo dojdziemy do wniosku, że akryle są farbami o wielkim potencjale. Jego wykorzystanie zależy od opanowania techniki pracy z szybkoschnącą, trwałą i trudną w usuwaniu farbą. Bardzo krótki czas schnięcia jest jednocześnie zaletą i wadą. Z jednej strony umożliwia szybkie nakładanie kolejnych warstw, z drugiej nie pozwala na długotrwałe mieszanie farb na palecie.
Czy tempery będą dobrym wyborem dla początkującego twórcy?
Panuje dość powszechne przekonanie, że dla osób będących na początku drogi malarskiej optymalnym wyborem są tempery. Opinię tę potwierdza doradca klienta ze sklepu z akcesoriami do rękodzieła Loveart: – Tempera jest techniką, od której warto rozpocząć przygodę z malarstwem. Nie tylko dlatego, że jest uznawana za łatwiejszą do szybkiego opanowania. Liczy się też fakt, że jest to technika tradycyjna, stosowana od wieków. Malując temperami, w symboliczny sposób powracamy do korzeni malarstwa. Ponadto skład temper sprawia, że stosując odmiany tłuste, nabieramy umiejętności, które przydadzą się w momencie, gdy zechcemy sięgnąć po farby olejne. Jeżeli wybierzemy odmiany chude lub rozcieńczymy odpowiednio temperę, będziemy mogli zbliżyć się do techniki akwarelowej. Jak widać, temperę można potraktować jako doskonalenie warsztatu i kształtowanie indywidualnych zainteresowań – doskonały punkt wyjścia do dalszych poszukiwań malarskich.
