Hemoroidami nazywa się jamiste struktury umiejscowione w kanale odbytu, utworzone przez naczynia krwionośne (sploty żylne) i tkankę łączną. Związany z nimi stan patologiczny, czyli choroba hemoroidalna (choroba guzków krwawniczych), oznacza powiększenie i przemieszczenie guzków. Schorzenie często przebiega z krwawieniami i/lub uwypuklaniem się guzków na zewnątrz kanału odbytu (tzw. wypadaniem hemoroidów). (1,2)
Choroba hemoroidalna – przyczyny i objawy
Za rozwój choroby hemoroidalnej najczęściej odpowiadają przewlekłe zaparcia, konieczność silnego parcia w trakcie defekacji, przesiadywanie w toalecie, przebyta ciąża i poród fizjologiczny. (1)
Choroba hemoroidalna manifestuje się przede wszystkim krwawieniami; u znacznego odsetka chorych dochodzi do wypadania guzków krwawniczych poza kanał odbytu. Pacjenci skarżą się również na świąd, pieczenie w okolicy odbytu, czasem ból. (1,2)
Cztery stopnie choroby hemoroidalnej
W oparciu o skalę Parksa można ocenić stopień zaawansowania choroby hemoroidalnej:
- I stopień: poszerzenie naczyń krwionośnych (powiększenie guzków) bez wypadania na zewnątrz;
- II stopień: okresowe wypadanie guzków na zewnątrz (czyli wysuwanie poza odbyt) zwłaszcza w czasie oddawania stolca, jednak guzki samoistnie wracają do pozycji wewnątrzodbytniczej;
- III stopień: guzki wypadają w czasie defekacji i wymagają ręcznego odprowadzenia;
- IV stopień – guzki krwawnicze stale znajdują się na zewnątrz, nie można ich już odprowadzić ręcznie. (2,3)
Leczenie choroby hemoroidalnej
Pacjentom w początkowej fazie choroby hemoroidalnej z niedużymi i nieuwypuklającymi się guzkami zaleca się stosowanie diety bogatobłonnikowej. Czasami rozważa się włączenie leków przeczyszczających lub zmiękczających stolec. (1)
Wypadające hemoroidy mogą wymagać wdrożenia metod inwazyjnych, zmierzających do ich zaniknięcia bądź zmniejszenia. Stosuje się m.in. metodę Barrona (podwiązanie hemoroidów gumowymi opaskami, prowadzącymi do ich niedokrwienia i martwicy), skleroterapię (wstrzyknięcie substancji obliterującej powodującej obkurczenie żylaków), metodę termiczną z fotokoagulacją w podczerwieni, krioterapię (wykorzystującą działanie bardzo niskich temperatur). (1)
U niektórych pacjentów (m.in. z bardzo dużymi zmianami, powikłanymi zakrzepicą, których nie można odprowadzić ręcznie) konieczne jest operacyjne leczenie hemoroidów (wycięcie chirurgiczne z zamknięciem naczynia doprowadzającego krew). (1)
Zabiegi zaopatrzenia hemoroidów na ogół wykonywane są w znieczuleniu miejscowym lub zewnątrzoponowym (w ramach tzw. chirurgii jednego dnia). (1)
Profilaktyka choroby hemoroidalnej
Profilaktyka choroby hemoroidalnej obejmuje przeciwdziałanie zaparciom. Należy unormować rytm wypróżnień i dbać, by oddawane stolce miały miękką, plastyczną konsystencję. Nie powinno się powstrzymywać odruchu defekacji. Duże znaczenie profilaktyczne przypisuje się postępowaniu dietetycznemu (tzn. stosowaniu diety bogatoresztkowej z odpowiednią podażą płynów). Warto wykluczyć z jadłospisu produkty sprzyjające zaparciom (jak czekolada, mocna herbata). (4)
Należy przestrzegać zasad higieny – myć okolice odbytu ciepłą wodą bez mydła lub z dodatkiem preparatu do higieny intymnej. Wskazany jest regularny, umiarkowany wysiłek fizyczny; zaleca się unikać sytuacji skutkujących wzrostem ciśnienia w jamie brzusznej (m.in. dźwigania). Pacjenci, którzy prowadzą siedzący tryb życia (związany np. z pracą przy komputerze), powinni pamiętać o systematycznych, aktywnych przerwach w siedzeniu (ćwiczeniach, spacerach). (4)
1. Operacyjne leczenie żylaków odbytu (hemoroidów). https://gastrologia.mp.pl/diagnostyka/86080,operacyjne-leczenie-zylakow-odbytu-hemoroidow Data dostępu: 26.02.2018
2. Guzki krwawnicze (żylaki odbytu). https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.4.23.3 Data dostępu: 26.02.2018
3. Komorowski A. L. Stopnie zaawansowania choroby hemoroidalnej. https://gastrologia.mp.pl/lista/108056,stopnie-zaawansowania-choroby-hemoroidalnej Data dostępu: 26.02.2018
4. Zych W. Hemoroidy. https://gastrologia.mp.pl/choroby/jelitogrube/68332,hemoroidy Data dostępu: 26.02.2018
