Duży mózg może oznaczać małe jelita.

Gdyby większe mózgi były dla każdego lepsze, miałyby je wszystkie zwierzęta. Dlatego naukowcy uznali, że muszą one mieć jakieś wady. Na przykład, ludzki mózg stanowi jedynie 2% naszego ciała, ale odpowiada aż za 20% zapotrzebowania na energię. Które narządy za to płacą? Hipoteza kosztownych tkanek. opracowana na początku lat 90. XX wieku, sugeruje, że nasze jelita, inteligencja wyrównała jednak tę stratę przez umiejętność wydajniejszej hodowli zwierząt i skuteczniejszych polowań. W celu oceny kosztów dużego mózgu naukowcy z Uppsala universitet w Szwecji zbadali naturalną zmienność wielkości mózgu u gupików (Poecilia reticulata).

Zespół rozpoczął pracę od stworzenia metodą sztucznego doboru ryb, które miały mózgi o około 9% większe od pozostałych. Następnie uczyli je rozwiązywać zadanie z wykorzystaniem liczb (gupiki w ograniczonym zakresie potrafią liczyć). Samcom większy mózg nie przynosił widocznych korzyści, natomiast samce z większymi mózgami radziły sobie z zadaniem lepiej od innych. Jednak faktem godnym uwagi był koszt, jaki ponosiły „jajogłowe”osobniki. U samców stwierdzono zmniejszenie jelit o 20%, u samic ta różnica wynosiła 8%. Skrócony przewód pokarmowy prawdopodobnie niesie poważne konsekwencje dla rozrodczości: mądrzejsze ryby miały o 19% mniej liczne potomstwo w pierwszym miocie. Naukowcy opisali swoje wyniki online w styczniowym numerze Current Biology. Badanie dostarczyło empirycznych dowodów na istnienie fizjologicznych kosztów mózgu. Jest to pierwszy bezpośredni dowód potwierdzający hipotezę kosztownych tkanek. Być może pozwoli nam lepiej poznać przebieg ewolucji naszego dużego mózgu. Jedna z dominujących hipotez jego rozwoju zakłada, że więcej produktów pochodzenia zwierzęcego w diecie pozwalało uzyskiwać więcej energii z mniejszej ilości pożywienia, rekompensując koszty skróconego przewodu pokarmowego.

Jednak do zakończenia dyskusji jeszcze daleko. Analizy porównawcze prowadzone na naczelnych nie potwierdzają odwrotnej korelacji pomiędzy mózgiem i jelitami. Istnieje, oczywiście, mnóstwo innych hipotez, wyjaśniających, w jaki sposób i dlaczego rozwinęły się nasze masywne zwoje nerwowe, jak również jaką cenę zapłacił za to nasz organizm.